İSYANCI GENÇLİ(ĞİMİZİ)N ŞAİRİ: METİN DEMİRTAŞ[*]

TEMEL DEMİRER

“Ve bazıları;

yokken bile vardır, fazlasıyla.”[1]

Gözümüzü dağların doruklarına diktiğimiz, isyancı gençliğimizin şairiydi; sosyalistti ve demişti ki:

“Bizim de dağlarımız vardır Che Guevara/ Bakma şimdi durgunsa, bir şahan gibi duruyorsa/ Yorgundur, savaşlar görmüştür, çeteciler barındırmıştır/ Yani satılmış değillerdir hiç tüfek patlamıyorsa/ Alaçamın, mor meşenin ardına silah çekip yatmaya/ Bizim de dağlarımız vardır Che Guevara/ /

Bizim de delikanlılarımız vardır Che Guevara/ Yokluklardan biyol kopup gelmiş/ Üç zeytin, az ekmek üniversitelerde/ Su gibi kızlar çarpar önce, alkol vurur/ Öfkeli dolanır caddelerde/ Ve başkaldırır akılları duya eren de/ Çünkü Vietnam, hepimizin Vietnam’ı/ Kongo, hepimizin Kongo’su/ Bir kere özsu yürümüştür dallara/ Patlayacaktır ağır sancılarla karanlıklar/ Varmak için o güzel yarınlara/ Bizim de dağlarımız vardır Che Guevara…”

* * * * *

O; 28 Eylül 2014’ün sabah saatlerinde aramızdan ayrıldığında 76 yaşındaydı.

Toplumcu şiirin olgun örneklerindendi Metin Demirtaş (1938-2014).

Eray Canberk’in, onu; “60’lı yıllarda beliren devrimci şiir eğiliminin kendine özgü seslerinden biri” olarak tanımlaması boşuna değildi.

Çünkü O; “Hazırol kalbim/ Türküsünü söylemeye/ Derin yara almış/ Bir umudun,” diyenlerdendi…

“Aldandı sevenlerim/ Bakıp gülümseyen yüzüme./ Oysa laf olsun diyeydi/ İnat olsun diyeydi içimdeki hüzne/ Benim o güleç hâllerim,” dizelerindeki üzere Metin Demirtaş, hüznü işledi şiirlerinde işlemesine de; umudu da hiç ihmal etmedi.

Dünyanın kıyımlarını, acılarını ve dayanışmasını dillendirdi; ‘Vietnam’ındaki dizelerinde yaptığı gibi…

Unutmayışın dizeleriyle O; ölen, öldürülenler için, “Karartılmış ışıkları hayatımızın” derdi.

Ve “Dudaklarda bir mercan ışıltısı, koyu yalnızlıklar, delişmenlik”[2] betimlerdi Ataol Behramoğlu’nun, “Kardeşlik, arkadaşlık, fedakârlık, iyimserlik, umut, cesaret ışığıdır,” dediği Onu…

* * * * *

1938’da Antalya’nın Elmalı İlçesine bağlı Akçay köyünde doğan Metin Demirtaş, ilkokulu köyünde okudu. Antalya Erkek Sanat Enstitüsü’nden sonra Ankara Akşam Teknikerlik Okulu Makine Bölümünü bitirdi.

12 Mart’ta ve 1988’yılında tutuklandı, Adana, Ankara’da kısa süreli gözaltında tutuldu. Bırakıldı. Yargılandı.

Sırasıyla, Makine Kimya Endüstrisi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi Fizik Atölyesi ve Ankara Fen Fakültesi Atom Araştırma Labaratuarı’nda teknisyen olarak çalıştı. Demirtaş’ın çok genç yaşta bacağında yer edinen bir kanser hücresi yüzünden bacağı kesildi.

İlk şiirleri ‘Varlık Dergisi’nde yayımlandı. Daha sonra da ‘İmece’, ‘Türk Solu’, ‘Yeni Adımlar’, ‘Militan’, ‘Sanat Emeği’, ‘Yansıma’ dergilerinde yayınlanan şiirleriyle tanındı.

‘Türk Solu’ dergisinde yayımlanan ‘Che Guevara’ ile ilgili bir şiiri nedeniyle tutuklandı.

Yugoslavya - Struga’da her yıl gerçekleştirilen Struga Şiir Akşamları Şenliği’nde Hasan İzzettin Dinamo, Arif Damar’la birlikte Türkiye’yi temsil etti. Avustralya Kültür Bakanlığı ve Sidney Türk Halkevi’nin çağrılısı olarak, Nâzım’ın 25. Ölüm Yıldönümü Anma Etkinliklerine katıldı. Sydney ve Melbourne’de Nâzım’ın son eşi Vera ve Abazha yazar Fazıl İskender ile değişik toplantılarda Nâzım ve şiiri üstüne konuşmalar yaptı.

Şiirleri değişik dillere çevrildi.

* * * * *

Onun hakkında son sözler de “İnsana en zor gelen yoldaşlarının ardından yazmaktır,” notunu düşen Sennur Sezer’den…

“Hep söylemek istediğim bir şey var, çocukların babaların (bazan anaların da) ayaklarında nasıl çiçek prangalar olduğunu dile getirmekteki başarısı. Ben dilimizdeki şiirde daha önce yazılmış, geçim zorluğunu bunca incelikle dile getiren şiir bilmiyorum. Nasıl bir kurguyla iş aramanın zorluğunu, onur kırıcılığını dile getirmiş:

‘Havasız koğuşlara alışılır/ Yatılır of demeden hücrelerde/ Hiçbir şey öldürmez insan yüreğini/ Öldürür eğilmek bir ekmek uğruna/ Üç kuruşluk adamlar önünde’

Yaşamanın şiirini böylesine güzel etkilemesi, onu her dizesi hayatın soluğuyla kıpırdar hâle getirdi. O gerçekten emeğin emekçinin şairi. Bu yüzden belki olması gerekli yeri vermek kimsenin aklına gelmiyor.

 ‘Bir zamanlar And dağlarında/ Vurulan bir yiğidin anısıyla sarsılan kalbim/ Terliyor sıtmalı bir hasta gibi/ Ödenecek bonoların telaşıyla’

Che’yi dilimizde ilk söyleyen miydi bilmiyorum, ama onu Güney Amerika’dan Toroslar’a getirivermişti. Analarımızın koltuklarında bohçaları, bizi hapishanelerimizde, el evlerinde ziyaretteki sevinçle kaygının yıkıştığı yüzleri onun şiirleriyle işlendi edebiyatımıza…

Metin Demirtaş gitti. Ama şiirimizde izleri hep sızlayacak. Bir duvardaki tırnak izleri gibi. Yaşamamızın yıkılması gerekli duvarlarındaki tırnak izleri gibi. O duvarlar yıkıldığında duvarların yıkılmasında onun da tırnak izlerinin payı olduğunu unutmamalıyız:

‘Ve doludizgin geçerek,/ Her acıyı bir sevinçle,/ Yolu yok kalbim,/ Sağ çıkacağız bu acılardan’…”[3]

17 Kasım 2014 11:45:29, Ankara.

N O T L A R

[*] Ümüş Eylül Hapishane Dergisi, Ocak-Şubat-Mart 2015…

[1] Edip Cansever.

[2] Hikmet Çetinkaya, “Che Guevara’ya Mektup...”, Cumhuriyet, 5 Ekim 2014, s.5.

[3] Sennur Sezer, “Yaşanmışlık İzleri”, Evrensel, 2 Ekim 2014, s.12.