Sayfayı Yazdır | Pencereyi Kapat | Resimleri Göster
Açıklama:
Kategori: Köşe Yazarları
Eklenme Tarihi: 30 Nisan 2014
Geçerli Tarih: 18 Mayıs 2024, 14:49
Site: Görele Sol Platformu
URL: http://www.gorelesol.com/yazar.asp?yaziID=17698
KİTLE PSİKOLOJİSİNİN TEMELİ
Kürsüye çıkan Franco’cu General Millan-Astray Cumhuriyetin ilanı ile “İspanya’nın maruz kaldığı büyük iç ve dış tehlikeleri” anlatıp faşizmi övmektedir. Konuşması “Viva la muerta- Yaşasın ölüm!” sloganlarıyla noktalanacaktır.
Unamuno’nun elbette “Boğazında idam ipiyle siyaset yapan” şarlatanlara, “kefeniyle dolaşan” maskaralara söyleyeceği bir çift söz olacaktır:
“Bazı durumlar vardır ki, orada susmak, yalan söylemektir. Zira sükût, ikrar olarak yorumlanabilir. Bugüne kadar içimde daima birbiri ile tutarlı bir uyum içinde yaşayagelen sözüm ile vicdanım arasında bir boşanmaya asla izin veremem. Kısa konuşacağım. Süslemesiz ve dolambaçlı cümleler olmaksızın dile geldiğinde gerçek, daha bir gerçektir.
Bu çerçevede, biraz önce dinlediğimiz ve şu an aramızda bulunan Genaral Millan-Astray’in konuşmasına birkaç şey eklemek istiyorum.
Basklara ve Katalanlara ilişkin iftira ve aşağılamalar yığını içinde kişiliğime yönelik olanları bir yana koyalım.
Marazi ve anlamdan yoksun ‘Yaşasın ölüm!’ çığlığını dinledim:’
Ben ki, ömrümü, anlamını kavrayamayanların tüylerini diken diken eden paradoksları hale yola koyup aşmaya çalışmakla geçirdim, uzman kimliğimle, bu barbar paradoksun benim için tiksindirici olduğunu söylemeliyim. General Millan-Astray bir maluldür. Bunu, kaba bir art düşünce olmaksızın vurgulayalım. Kendisi gerçek bir harp malulüdür. Cervantes de bir harp malulü idi. Bugün İspanya’da, ne yazık ki, çok fazla sakat kimse vardır. Ve eğer Tanrı bize yardımcı olmaz ise yakın bir gelecekte, maalesef daha pek çok sakat insanımız olacak.
General Millan-Astray’in bir kitle psikolojisinin temellerini atmakta olduğu düşüncesi, bana acı veriyor. Cervantes’in ruh büyüklüğüne sahip olmayan bir malul, bu kompleksinden kurtulup rahatlamayı, genellikle başkalarının da sakat kalmasını sağlamakta arar.
Yenmek ikna etmek demek değildir; aslolan önce ikna etmektir; oysa duyguya ve tutkuya yeterince yer vermeyen kin, hiçbir zaman ikna edemez. Siz yeneceksiniz, çünkü siz, gerekli olandan daha fazla kaba kuvvete sahipsiniz. Ama kandıramayacak, inandıramayacaksınız.
İnandırabilmeniz için, ikna edebilmeniz gerekli. Oysa ikna etmek için, size, sizde bulunmayan iki şey gerekir: Akıl ve mücadelede haklılık.
Sizi İspanya’yı düşünmeye çağırmanın, İspanya için tasalanmanızı beklemenin bir yararı olmadığını, bunun beyhude bir çaba olduğunu düşünüyorum. Bu kadar!”
BU KADAR
Aklı Çankaya köşküne takılıp, cumhurbaşkanlığı seçimine az kala “bir yılda iki sağlam konuşma yaparak” halka pusu kurmaya kalkan Haşim Bey, ben sizi “bir günde” değil ama “bir yılda” iki kez doğruyu söyleyen bozuk bir saate benzetiyorum. Konuşmadaki doğrulara, borsada değer kazanacak kağıt muamelesi yaptınız.Türkiye halkının aklıyla alay ettiniz. Tarihe düştüğünüz not bundan ibarettir. Bu kadar.
KİTLE VE KİTLE İLETİŞİM
İnsanoğlu tarihin ilk dönemlerinden itibaren varolma mücadelesi vermektedir.Açlık ,doğal felaketler ,savaş ,hastalık vb. İnsanoğlu tüm bunları yaşarken bunlarla mücadele edebilmek için sürekli bir etkileşim ve işbölümü halindedir. İnsanlar arası bu ilişki etkileşim ve işbölümü toplumsal yaşamı ortaya çıkartmıştır.Toplumsal yaşamın gerekliliği olarak da insanlar için iletişim zorunlu hale gelmiştir. İletişim toplumsal hayatı üretmenin ve toplumsal yaşamının temel koşuludur .İnsanların yüzyıllardan beri kullandığı ilk iletişim yöntemi sözlü yüz yüze iletişimdir.Yıllar geçtikçe teknolojik gelişmeler toplumsal değişimler sonucu yüz yüze iletişim ile birlikte birtakım araçlarla iletişim sağlanmıştır. 19. yüzyıla gelene kadar yüzyüze iletişim grup iletişimi Sanayi devrimiyle geniş kitlelerin oluşumu ile kitle iletişimine dönüşmüştür.
19.yüzyılda Sanayi devrimi ile tarımsal ekonomiden endüstriyel ekonomiye geçiş olmuştur. Endüstri devrimiyle toplumlar kitleleşmeye başlamıştır. Toplumlarda siyasi ,kültürel, ekonomik anlamda değişimler yaşanmıştır. Kentleşme süreci hızlanmış, nufüs artmış, okuryazarlık oranı yükselmiş , modern toplum yapısı ve popüler kültür oluşmaya başlamıştır. Tüm bu gelişmeler sonucu Sanayi devrimi kitlelerin oluşmasını sağlanmıştır . Bu döneme kadar nufüsün az olduğu üretim alanlarında birbirinden uzak ve kopuk yaşayan bireyler bir araya gelerek toplu halde yaşamaya başlamışlardır.19.yüzyılda kentleşmeyle birlikte kitleler meydana gelmiş bu kitleleri birleştirme ve ilişki kurma önemli hale gelmiştir.Ve sonuç olarak aynı anda aynı mesajı farklı insanlara yollayacak sistemin gerekliliği kitle iletişim araçlarını doğurmuştur. Bu dönemde matbaa gelişmiş ,gazeteler çoğalmış ,telefon ve fotoğraf makinesi kullanılmaya başlanmıştır. Tüm bu gelişimler kültür etkileşimini sağlarken insanları da yakınlaştırmıştır ve popüler kültür kavramı oluşmaya başlamıştır.
İletişimin gerçekleşmesini sağlayan her türlü araç(ses , söz , yazı , beden dili , jestler, mimikler , giyim kuşam, hatta koku,davranış vb.) iletişim aracıdır ancak yüz yüze karşılıklı olmayı gerektirmeden anında iletişim kurmayı sağlayan ve bunu kitlesel düzeyde gerekleştiren araçlara kitle iletişim araçları denir.1 Kitle İletişim araçları ise ;posta, telgraf ,faks, gazete dergi ,radyo, televizyon bilgisayardır. Bu araçlar kitlesel boyutta ileti dağıtabilmektedir.
Kitle iletişim araçları kitlesel insanlara kitlesel olarak hitap edilmeyi kolaylaştırmak amacıyla belirli düşünce inanca ürüne hizmete yöneltmek için kapitalist toplumlarca kullanılır ve kitle iletişim araçları kapitalist sistemde en uygun sistemdir..Kitle iletişim kaynaktan kitleye verilen mesajdır.Kitle iletişim örgütlenmiş uzman kurumlarca yapılır.Bu kurumlar kitle iletişim araçlarıyla mesajlarını kitlesel hale getirip dağıtımını sağlarlar ve kitleye iletilirler. Kitle iletişiminde tek taraflı enformasyon akışı vardır.Örgütlenme yöntemine göre belirlenen mesajlar gazete dergi kitap film sinema radyo televizyon programı şeklinde farklı formatlarla kitleye ulaşır.
Kitle iletişimi denilen disiplinde geniş bir kitle söz konusudur bu kitle ulusal ya da uluslarası topluluklar olabilmektedir.Tek bir yapıya indirgenemeyecek olan bu kitle değişik niteliklere sahiptir ve genellikle kimliksiz bir topluluktur. Kitle belirsiz ayırt edilemeyen kişiler kümesidir. Kitle iletişimi kamusaldır ve iletiler kitlesel olarak üretilir ve dağıtılır. Kitle iletişimi kolay ulaşılabilen ,herkese açık ,birbirinden uzak ,ayrı konumlanmış çok sayıda insana aynı anda hitap eder. Kitle iletişimi aynı anda çok çeşitli insan gruplarına seslenebilmektedir. kitle iletişiminde mesajlar tek yönlüdür izleyici kitle pasif alıcıdır ve hedef kitle tam anlamıyla belli değildir.
Kitle iletişiminde kitleye ulaştırılan iletiler uzamanlar tarafından hazırlanır.Bunlar radyo televizyon kuluşları muhabirler yazarlar programcılar haberciler vb. Uzman kişilerce kitle iletişim araçlarıyla çok sayıda insana ileti gönderilir.Bu iletiler iletişim şemasına olduğu gibi bir kanal aracılığıyla gönderilir.İnternet dergi, gazete ,televizyon radyo gibi. Alıcılar ise bu iletilerden etkilenir iletileri kendine göre yorumlar ve iletişim süreci sonuçlanır.
KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARININ İŞLEVLERİ
Kitle iletişim araçları denilen posta, telgraf ,telefon ,gazete, radyo ,televizyon, internet vb araçlar toplumun vazgeçilmez olgularıdır. Kitleler günlük hayatın stresi ve yorgunluğundan uzaklaşabilmek için kitle iletişim araçlarıyla eğlence müzik spor gibi konulara yönelmişlerdir ve kitle iletişim araçlarının kullanımını artırmışlardır. Bu kitle iletişim araçlarının eğlence işlevidir. Yaşamın her anında olan kitle iletişim araçları eğlence işlevinin yanında bilgi verme kamuoyunu etkileme günden oluşturma haber ve bilgiyi yayma gibi farklı işlevleri de yerini getirmektedir.Haber ve bilgi verme işlevi kitle iletişim araçlarının en temel işlevidir.Geniş kitleler ulusal ve uluslarası alanda yaşanan her durumdan haberdar olurken değişen ve gelişen dünyayı kitle iletişim araçlarıyla takip eder kendini buna göre biçimlendirir. Bunların dışında reklam ve tanıtım çalışmalarıyla kitle iletişim araçları bireyleri tüketmeye teşvik eder.Yeni bir ürünün hizmetin tanıtımını sağlar. Kültürün nesilden nesile aktarımı ve eğitim işlevi gibi fonksiyonları da kitle iletişim araçları yerine getirir.Bunun yanında kitle iletişim araçlarının kamuoyu oluşturma işlevi de vardır.Komuoyu oluşturma haber bilgi ve fikirlerin iletilmesiyle başlar.Çeşitli kitle iletişim araçlarının enformasyon akışıyla bireyler veri ve bilgi bombardımanı altında kalır ve bireylerin Kitle iletişim araçları vasıtasıyla etkilenmesini kolaylaşır.Kamuoyu bu sayede kitle iletişim araçları tarafından oluşturulur. Kamuoyu oluşturma a çoğunlukla propaganda ,reklam, ikna gibi çeşitli yöntemlerle belirli düşünce ve kanaatlare yönlendirmeyle dolaylı şekilde oluşur. Kamuoyu oluşturma kısaca bireyleri belirli düşüncelere yöneltmek yönlendirmektir.Eğlenceyi bilgi vermeyi çeşitli yöntemlerle ve titizlikle yaparak bir düşünceye yönlendirme amaçlanır.Tüm işlevler belki de kamuyu etkileme işlevine yardım eder.
Kitle iletişim araçları toplumsal yaşamımızın bu kadar içinde olması bireyi pasif duruma getirmemelidir. Medya okuryazarı olarak kitle iletişim araçlarından istediğimiz şekilde yararlanabilir yönlendirmesinden sakınabiliriz.Medya okuryazarlığı denilen kavram ise kitle iletişim araçlarını değerlendirme çözümleme yeteneğidir.
Kitle iletişim araçları Mc Luhan deyimiyle küresel köy oluşturmuştur.Sınırlar ortan kalmış ve herkes herşeyi anında öğrenir hale gelmiştir.Tıpkı köy yaşamı gibi haberler hızlı yayılır herkes herşeyi bilirdi. Kitle iletişim araçları sayesinde sınırlar ortadan kalkmış insnalar arası iletişim ve bağlantı artmıştır.
FARKLI GÖRÜŞLER
Kitle Psikolojisi
19. yy da Sanayi toplumuna geçişteki sorunlar birçok düşünür tarafından da ele alınmıştır. Kitle konusunda ilk kurumsal çalışma Gustave Le Bon tarafından yapılmıştır. Le bon 19. yüzyılı kitleler çağı olarak niteler .Kitleleri korkunç ve ilkel olarak değerlendirmiştir. Kitleleşmeyle birlikte bilinçli etkilerin yerini bilinçsiz kişiler alır.Rastgele bireylerin topluluk haline gelmesi bireylerin bilinçli kişiliğini siler kolektif ruh oluşturur ve tek varlık haline glir. Kalabalık tek bireylerin duygu ve düşüncelerini önemsizleştirir bireyler kollektif bir ruh kazanır. Kendisini oluşturan bireylerden bağımsız olan yığın ruhu konusuna vurgu yapar. Yığınlarda bireyler kendi hislerinden düşüncelerinden başka davranır ve hisseder. Kitlelerin egemen olması kargaşa ve düzensizlik getirir.(Le bon 1997)
Hipodermik Şırınga
Kitle iletişim araçlarının etkileri üzerinde çalışma yapan Amerikalı siyasetbilimci Harold Laswell siyasi iktidarların sadece fiziksel güç kullanmadıklarını bunun yanında kamuoyunun kitle iletişim araçları vasıtasıyla oluşturulduğunu belirtmişti. Laswell’in yaklaşımı; kitle iletişim araçlarının propaganda amaçlı kullanıldığını ve kamuoyunun etkilendiğini görüşüdür.Laswell’e göre kitleler propagandaya karşı direnecek eleştirel akıldan ve bilgi birikiminden yoksundur.Kitleler yönlendirilen bir sürüdür.Seçkin insanlar kitle iletişim araçlarıyla insanları yönlendirirler.Bu yaklaşıma getirilen ilk kuram Hipodermik Şırınga (SihirliMermi, Uyarıcı-Tepk, Propaganda) modelidir.Ana iletişim çalışmalarının temelini oluşturan bu akım doğrusal bir nedensellik anlayışına dayanır.Gönderici ileti ve alıcı basit nedensellik anlayışına bağlıdır.Kitle iletişim araçlarıyla kitlelere gönderilen mesajlar deri altına enjeksiyon yapan bir iğne gibi direk etki eder.Bu kurama göre mesajlar uyarıcı bir etken gibi doğrudan etki eder ve kitleler pasif alıcılardır.
İki Aşamalı Akış
Paul Lazassfeld’in Columbia Üniversitesi adına yaptığı araştırmalar sonucunda kitle iletişim araçlarının doğrudan rolünün sınırlı olduğu kişiler arası iletişimin etkilerinin daha güçlü olduğu ortaya atılmıştır.Kitle iletişim araçlarının başkanlık seçimlerinde oy verme davranışı üzerindeki etkisini araştıran Lazassfeld oy vermede kanaat önderlerinin etkisini vurgulamış iletişimimin iki aşamada gerçekleştiğini belirtmiştir.Laswell görüşünün aksine Lazassfeld kitle iletişim araçları bireyleri doğrudan etkilemez üyesi olunan bir grubun kanaat önderleri aracılığıyla birey etkilenir görüşünü savunmuştur. İlk olarak bilgiler kitle iletişim araçlarıyla dağılır ikinci olarak kişilerarası iletişim devreye girer.Kitle iletişim araçlarının etkisi kamuoyu öndelerinin etkisine bağlıdır. Kitlelere yayılan görüş düşünceler etkisi kamuoyu öndelerinin yorumundan geçerek mesajlar biçimlenir ve topluma yayılır. Bu da İletişimde “İki Aşamalı Akış” olarak adlandırılır.
1 Nurçay Türkoğlu- Toplumsal İletişim
Yaralanılan Kaynaklar:
Kitle İletişim Kuramları- Levent Yaylagül
Toplumsal İletişim -Nurçay Türkoğlu
Açıköğretim Halkla İlişkiler Notları
Armand ve Michele Mattelart- İletişim Kuramları Tarihi