Sendika/TİS tasarısı yasalaştı

Sendika/TİS tasarısı yasalaştı

Sendikalar ve TİS yasa tasarısı meclis genel kurulunda yasalaştı

Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Yasa Tasarısı TBMM Genel Kurulu'nda dün gece yasalaştı. Baraj yüzde 1'e düşürüldü ve hali hazırda yetkili olan sendikalara bir TİS dönemi geçiş süreci tanındı. Sivil havacılıkta grev yasağı ise yeni düzenlemede yer almayarak grev hakkı yeniden tanınmış oldu.

Dün 60.maddeye kadar görüşülen Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Yasa Tasarısı, bugün devam eden görüşmeler sonucunda gece yarısına dakikalar kala yasalaştı.

İTUC VE ETUC'UN ELEŞTİRİLERİ DİKKATE ALINMADI

Buna göre tartışmalı maddelerin neredeyse tümü işveren kuruluşlarının isteği doğrultusunda yasalaşırken, hükümetin sendikalara yönelik kimi noktalarda esneklik yapma sözünün kısmen tutulduğu görüldü.

SİVİL HAVACILIKTA GREV YASAĞI KALDIRILDI

Buna göre İTUC ve ETUC'un da bizzat Başbakan Erdoğan'a mektup göndererek vurguladıkları, mevcut tasarının İLO normlarına ve uluslararası standartlara aykırı olduğu yönündeki eleştirelere neden olan maddeler olduğu gibi geçerken, sivil havacılık sektörünün "grev yasağı kapsamındaki işler" listesine yer almaması hükümetin özellikle uluslararası alandaki tepkilerden kaynaklı olarak havacılıkta grev yasağını yeniden, sessiz sedasız bir biçimde kaldırdığı biçiminde yorumlandı.

HÜKÜMET VE KONFEDERASYONLAR STATÜKOYU KORUMA TEMELİNE UZLAŞTILAR

Barajın yüzde 3 olarak belirlendiği yasada, 2009 Temmuz istatistiklerine göre yetkili olan ve hali hazırda Ekonomik ve Sosyal Konsey üyesi sendikalar için baraj yüzde 1 olarak belirlendi. Yüzde 1'e rağmen barajın altında kalan, ancak Temmuz 2009 istatistiklerine göre yetkili olan sendikaların da bir TİS dönemi daha yetkili kabul edilmeleri sağlandı. Bu ise fiilen en az 2 yıllık bir geçiş süreci anlamına geliyor.

OCAK'A KADAR SIFIR BARAJ,SONRA İSE BİR TİS DÖNEMİ GEÇİŞ SÜRECİ

Böylece merakla beklenen geçiş süresi düzenlemesi en az 2 yıl olmuş oldu. Ancak yasalaşan tasarının yeni ve bağımsız sendikaların kuruluşunu büsbütün zorlaştırdığı ve geçiş süreci gibi avantajları sadece Ekonomik Sosyal Konsey üyesi Konfederasyonlardan birisine üye olan sendikalara tanıdığı görüldü. Diğer sendikalar açısından baraj Ocak 2013 istatistiklerinin yayınlanmasının ardından yüzde 3 olarak geçerli olacak. Bu durum sendikaların mevcut yasa tasarısına yönelik eleştirilerinin ağırlıklı olarak statükoyu koruma hedefiyle sınırlı olduğu yönündeki tespitleri doğruladı.

FARUK ÇELİK: 'SANAL RAKAMLARDA KURTARDINIZ'

Tasarının Meclis Genel Kurulu'nda kabul edilmesinin ardından kürsüye çıkan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik bir teşekkür konuşması yaptı. Konuşmasında çalışma hayatının önünde çok ciddi engelleri kaldırdıklarını iddia eden Çelik, taşeron çalışanlarla ilgili düzenlemeyi de hızlı şekilde gündeme getirmeyi hedeflediklerini söyledi.

TÜRKİYE'DE GERÇEK SENDİKALI SAYISI 1 MİLYONUN ALTINDA

Çelik, ''Bu akşam ne yaptınız; '5 milyon 400 bin çalışan yok' dediniz, 'Türkiye'de sendikalı olabilecek 11 milyon 110 bin kişi var' dediniz. Sanal rakamlardan kurtardınız. '3 milyon 232 bin sendikalı yok' dediniz, 'Türkiye'de 937 bin sendikalı var' dediniz. Gerçek rakamlara döndük'' dedi.

Sanal rakamların, Türkiye'ye, bakanlığa, Meclis'e yakışmadığını ifade eden Çelik, bundan sonra 937 bini, 1 milyona, 2 milyona çıkarma çabası içinde olunması gerektiğini vurguladı.

Çelik, geçici 6. maddeyle, 51 sendikanın 2009 yılında yetkili olduğunu anımsatarak, temmuz ayı istatistiklerine göre, yetkili olan bu sendikalara toplu sözleşme hakkı getirdiklerini, 51 sendikayı koruduklarını belirtti.

Faruk Çelik, şöyle konuştu: ''2,5 aylık bir dönem içerisinde iş yeri, işkolu barajı aramıyoruz, sendikalara bir imkan. 2,5 aylık dönem içinde iş yerinde 50 artı 1'i sağlayan sendikalar, yetki alma imkanı elde edecek ve barajları yüzde 10'dan geçici olarak, Temmuz 2016'ya kadar yüzde 1'e, Temmuz 2018'e kadar kademeli olarak yüzde 2'ye taşıdık. 'Bunlar sıfır olsaydı' da denebilir. Ama bu sendikalara çok ciddi bir şekilde alan, zemin açan bir düzenleme. Yaptığımız düzenlemeler, TÜRK-İŞ, HAK-İŞ, DİSK, TOBB, TİSK, tüm çalışma hayatı içindir.''

PEKİ NELER DEĞİŞTİ?

ARTIK İŞ KOLU BARAJI YÜZDE 3 OLDU

Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Yasası'na göre, iş kolunda en az yüzde 3 üye şartı; Ekonomik ve Sosyal Konsey'e üye konfederasyonlara dahil işçi sendikaları için Ocak 2013 istatistiğinin yayımı tarihinden 1 Temmuz 2016'ya kadar yüzde 1, 1 Temmuz 2018'e kadar ise yüzde 2 olarak uygulanacak.

Kanuna göre, grev kararının iş yerinde ilan edildiği tarihte o iş yerinde çalışan işçilerin en az dörtte birinin ilan tarihinden itibaren 6 işgünü içinde iş yerinin bağlı bulunduğu görevli makama yazılı başvurusu üzerine, görevli makamca talebin yapılmasından başlayarak 6 işgünü içinde grev oylaması yapılacak.

Oylamada grev ilanının yapıldığı tarihte iş yerinde çalışan işçilerden oylamaya katılanların salt çoğunluğu grevin yapılmaması yönünde karar verirse, bu uyuşmazlıkta alınan grev kararı uygulanamayacak. Bu durumda belirtilen sürenin sonuna kadar anlaşma sağlanamazsa veya işçi sendikası Yüksek Hakem Kurulu'na başvurmazsa yetki belgesinin hükmü kalmayacak.

GREV VE LOKAVT YASAKLARI OLAN HİZMETLER NELER?

Can ve mal kurtarma işlerinde; defin işlerinde, mezarlıklarda, şehir şebeke suyu, elektrik, doğalgaz, petrol üretimi, tasfiyesi ve dağıtımı ile nafta veya doğalgazdan başlayan petrokimya işlerinde, bankacılık hizmetlerinde, Milli Savunma Bakanlığı ile Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı'nca doğrudan işletilen iş yerlerinde, kamu kuruluşlarınca yürütülen itfaiye ve şehir içi toplu taşıma hizmetlerinde ve hastanelerde grev ve lokavt yapılamayacak.

SİVİL HAVACILIK YENİ KANUNDA GREV YASAĞI KAPSAMINDA DEĞİL

Bu listeden de görüleceği üzere Sivil Havacılık sektörü grev yasağı kapsamında görülmüyor ve böylece 29 Mayıs'ta apar topar yasalaştırılan sivil havacılıkta grev yasağı düzenlemesi aradan geçen yaklaşık 5 ayın ardından yeniden kaldırılmış oldu.

Hatırlanacağı üzere daha önce TBMM'de verilen bir kanun teklifi ile 2822 Sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu'nda grev yasaklarını düzenleyen maddelerden, ''yasağın bulunduğu işler'' başlıklı maddeye ''havacılık hizmetlerinde'' ibaresi de eklenmiş ve söz konusu tasarı meclis genel kuruluna 29 Mayıs'ta gelerek, 30 Mayıs tarihinde kabul edilmişti. Abdullah Gül'ün de jet hızıyla onayladığı yasak 3 Haziran 2012'de Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe girmişti. Söz konusu girişime karşı harekete geçen Hava-İş üyesi THY emekçileri de tasarının meclis genel kuruluna indirildiği 29 Mayıs'ta fiili bir grev yapmış yüzlerce THY seferi iptal olmuştu. THY işvereni de aynı gün 305 THY emekçisini sms bildirimleriyle işten atmıştı. İşten atılan THY emekçilerin direnişi o günden bugüne kararlılıkla devam ediyor.

DİĞER GREV VE LOKAVT DÜZENLEMELERİ

Bakanlar Kurulu, genel hayatı önemli ölçüde etkileyen doğa olaylarının gerçekleştiği yerlerde bu durumun devamı süresince yürürlükte kalmak kaydıyla gerekli gördüğü iş yerlerinde grev ve lokavtı yasaklayabilecek. Yasağın kalkmasından itibaren 60 gün içinde 6 işgünü önce karşı tarafa bildirilmek kaydıyla grev ve lokavt uygulamasına devam edilecek.

Başladığı yolculuğu yurtiçindeki varış yerlerinde bitirmemiş deniz, hava ve kara ulaştırma araçlarında grev ve lokavt yapılamayacak.

Karar verilmiş veya başlanmış olan kanuni bir grev ya da lokavt genel sağlığı veya ulusal güvenliği bozucu nitelikte ise Bakanlar Kurulu bu uyuşmazlıkta grev ve lokavtı 60 gün süreyle erteleyebilecek.

Erteleme süresinin sonunda anlaşma sağlanamazsa, 6 işgünü içinde taraflardan birinin başvurusu üzerine uyuşmazlık Yüksek Hakem Kurulunca çözülecek, aksi takdirde işçi sendikasının yetkisi düşecek.

GREV KIRICILIĞINA YASAL GÜVENCE

İşçiler greve katılıp katılmamakta serbest olacak. Greve katılan işçilerle lokavta maruz kalan işçiler, iş yerinden ayrılmak zorunda kalacak. Greve katılmayan veya katılmaktan vazgeçenlerin iş yerinde çalışmaları hiçbir şekilde engellenemeyecek. Ancak, işveren bu işçileri çalıştırıp çalıştırmamakta serbest olacak. Greve katılan veya lokavta maruz kalan işçilerin iş yerine giriş çıkışı engellemeleri yasak olacak. Grev başlamadan önce üretilen ürünlerin satılmasına ve iş yeri dışına çıkarılmasına engel olunamayacak.

Grev sırasında greve karar veren sendikanın kusurlu hareketi sonucu grev uygulanan iş yerinde neden olunan maddi zarardan sendika sorumlu tutulacak. Yetkili işçi sendikasının kararı olmadan işçi ya da yöneticilerin bireysel eylemlerinden kaynaklanan zararlardan kusuru olan yönetici ya da işçi sorumlu olacak.

KANUNİ GREV VE LOKAVTA KATILAMAYACAK İŞÇİLER

Hiçbir surette üretim veya satışa yönelik olmamak kaydıyla, niteliği bakımından sürekli olmasında teknik zorunluluk bulunan işlerde faaliyetin devamlılığını veya iş yeri güvenliğini, makine ve demirbaş eşyalarının, gereçlerinin, hammadde, yarı mamul ve mamul maddelerin bozulmamasını ya da hayvan ve bitkilerin korunmasını sağlayacak sayıda işçi, kanuni grev ve lokavt sırasında çalışmak, işveren de bunları çalıştırmak zorunda olacak.

Grev ve lokavta katılamayacak işçiler her ne sebeple olursa olsun kanuni süre içinde tespit edilmemiş ise işveren veya işçi sendikası çalışacak işçi sayısının tespitini süre geçtikten sonra da görevli makamdan isteyebilecek. Gerekli hallerde görevli makam resen tespitte bulunabilecek.

İşveren, grev ve lokavta katılamayacak işçilerden herhangi bir nedenle çalışmayanların yerine görevli makamın yazılı izniyle yeni işçi alabilecek.

Kanuni bir grev kararının alınmasına katılma, teşvik etme, greve katılma veya greve katılmaya teşvik etme nedeniyle bir işçinin iş sözleşmesi feshedilemeyecek.

KANUNİ GREV VE LOKAVTIN İŞ SÖZLEŞMELERİNE ETKİSİ

Kanuni greve katılan, greve katılmayan veya katılmaktan vazgeçip de grev nedeniyle çalıştırılamayan ve kanuni lokavta maruz kalan işçilerin iş sözleşmeleri, grev ve lokavt süresince askıda kalacak.

İşveren, grev ve lokavt nedeniyle iş sözleşmeleri askıda kalan işçilerin grev veya lokavtın başlamasından önce işleyen ücretlerini ve eklerini olağan ödeme gününde ödemek zorunda olacak.

İşveren, iş sözleşmeleri askıda kalan işçilerin yerine, sürekli ya da geçici olarak başka işçi alamayacak veya başkalarını çalıştıramayacak. İşverenin bu yasağa aykırı hareketi, taraf sendikanın istemi durumunda görevli makamca denetlenecek.

Kanuni bir grev ve lokavt dolayısıyla iş sözleşmeleri askıda kalan işçiler, grev veya lokavt süresince başka bir işverenin yanında çalışamayacak. Aksi halde işçinin iş sözleşmesi işverence haklı nedenle feshedilebilecek. Ancak kısmi süreli iş sözleşmesiyle çalışan işçiler, kanuni haftalık çalışma süresini tamamlayacak süreyi aşmamak üzere başka bir işverenin iş yerinde çalışabilecek.

Kanun dışı grev yapılması halinde işveren, grevin yapılması kararına katılan, grevin yapılmasını teşvik eden, greve katılan veya katılmaya ya da devama teşvik eden işçilerin iş sözleşmelerini haklı nedenle feshedebilecek.

Kanun dışı bir grev yapılması halinde bu grev nedeniyle işverenin uğradığı zararlar, greve karar veren işçi kuruluşu veya kanun dışı grev herhangi bir işçi kuruluşunca kararlaştırılmaksızın yapılmışsa, bu greve katılan işçiler tarafından karşılanacak.

Kanun dışı lokavt yapılması halinde işçiler; iş sözleşmelerini haklı nedenle feshedebilecek. İşveren, bu işçilerin lokavt süresine ilişkin iş sözleşmesinden doğan bütün haklarını bir iş karşılığı olmaksızın ödemek ve uğradıkları zararları tazmin etmekle yükümlü olacak.

'GREV HAKKININ KÖTÜYE KULLANILMASI'

Taraflardan birinin veya Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı'nın başvurusu üzerine yetkili mahkemece, grev hakkı veya lokavtın iyi niyet kurallarına aykırı tarzda toplum zararına veya milli servete zarar verecek şekilde kullanıldığının tespit edilmesi halinde, uygulanmakta olan grev veya lokavtın durdurulmasına karar verecek.

Kanuni bir lokavtın iş yerini temelli olarak kapalı tutmak amacıyla yapıldığı kesinleşmiş mahkeme kararıyla belirlenirse, mahkeme kararının lokavt yapmış işverene veya işveren sendikasına bildirilmesi ile birlikte lokavt durdurulacak.

Grevin uygulanmasına son verilmesi lokavtın, lokavtın uygulanmasına son verilmesi grevin kaldırılmasını gerektirmeyecek.

Grevi uygulayan işçi sendikasının herhangi bir nedenle kapatılması, feshedilmesi veya infisah etmesi hallerinde grev ve alınmış bir karar varsa lokavt kendiliğinden sona erecek ve yetki belgesi hükümsüz olacak. Lokavtı uygulayan işveren sendikasının herhangi bir nedenle kapatılması, feshedilmesi veya infisah etmesi hallerinde lokavt kendiliğinden sona erecek.

NOTER ŞARTINA BİR YILLIK GEÇİŞ SÜRECİ

Grevi uygulayan sendikanın, yetki tespit başvurusu tarihinde iş yerindeki üyesi işçilerin dörtte üçünün sendika üyeliğinden ayrıldıklarının tespiti halinde, ilgililerden biri grevin sona erdirilmesi için yetkili mahkemeye başvurabilecek.

Bakanlık, toplu iş sözleşmeleri için bir sicil tutacak. Toplu iş sözleşmesinin metni üzerinde anlaşmazlık çıktığı takdirde, Bakanlıkça sicile kaydedilmiş metin esas alınacak.

Bakanlık, yönetmeliğin yayımı tarihinden itibaren altı ay içinde kayıtlarında yer alan üye listelerini işçi sendikalarına gönderecek. Sendikalar, varsa itirazlarını bir ay içinde Bakanlığa bildirecek. Bakanlık, itirazları en geç bir ay içinde karara bağlayacak.

Sendikalar faaliyet göstereceği iş kolunu, işkoluna giren işlerin, bakanlıkça çıkarılacak yönetmeliğin yayımı tarihinden itibaren 1 ay içinde yönetim kurulu kararıyla belirleyecek.

Sendika üyeliğinin kazanılması ve üyelikten çekilme işlemlerinin e-devlet kapısı üzerinden yapılmasına, yasanın yürürlüğe girdiği tarihten birinci yılın sonuna kadar geçiş süreci olacak.

BARAJ UYGULAMASINDA GEÇİŞ SÜRECİ

Yasanın en önemli tartışmalı maddelerinden birisi, barajlar açısından geçiş sürecini düzenleyen geçici 6. madde oldu. Yapılan değişiklikle, Ekonomik ve Sosyal Konsey'e üye konfederasyonlara bağlı işçi sendikaları için Ocak 2013 istatistiğinin yayımı tarihinden 1 Temmuz 2016 tarihine kadar yüzde 1; 1 Temmuz 2018 tarihine kadar ise yüzde 2 olarak uygulanacak.

2009 İSTATİSTİKLERİ BİR DÖNEM DAHA GEÇERLİ

En son yayınlanan 2009 istatistiği sonrasında, 15 Eylül 2012'ye kadar kurulmuş ve Ekonomik ve Sosyal Konsey'e üye konfederasyonlara üye olmuş işçi sendikalarının, bu kanunun yürürlük tarihinden Ocak 2013 istatistiklerinin yayımlandığı tarihe kadar yapacakları yetki tespit talepleri, ''İş yerinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde 40'ının kendi üyesi bulunması'' şartlarına göre bakanlıkça sonuçlandırılacak.

Ocak 2013 istatistiklerinin yayımlandığı tarihe kadar bakanlığa yapılan yetki tespit başvurularıyla bu kanunun yürürlüğünden önce imzalanmış toplu iş sözleşmesi, Ocak 2013 istatistikleri yayımından sonra sona erecek olan sendikaların, bir sonraki toplu iş sözleşmesiyle sınırlı olmak üzere yapacakları yetki tespit başvuruları, eski kanuna göre bakanlıkça yayımlanmış Temmuz 2009 istatistikleri ve eski kanunda belirtilen hükümlere göre sonuçlandırılacak.

Bu kanunun yürürlük tarihinden öne başlayan toplu iş sözleşmesi görüşmeleri ve toplu iş uyuşmazlıkları da eski kanuna göre sonuçlandırılacak.

YASADA ÖZET OLARAK NELER DEĞİŞTİ?

-Sendika üyeliği ve üyelikten çıkmada noter şartı aranmayacak; üyelik ve üyelikten çekilme, e-devlet üzerinden yapılacak

-İşçinin, işsiz kalması halinde sendika üyeliği 1 yıl boyunca sürecek

-Sendika ve konfederasyonlar, dış temsilcilik açabilecek

-İş sözleşmesinin sendikal nedenle feshedildiği iddiasıyla açılacak davada, feshin nedenini ispat yükümlülüğü işverene ait olacak

-İşkolu sayısı 28'den 20'ye, işçi sendikasına üye olma yaşı 16'dan 15'e düşürülecek

-Sendika ve konfederasyonların mali denetimleri, yeminli mali müşavirlerce yapılacak

-İşkolu barajı yüzde 10'dan yüzde 3'e düşürülüyor

-Sendika, iş kolunda çalışan işçilerin en az yüzde 3'ünün üyesi bulunması şartıyla, iş yerinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde 40'ının kendi üyesi bulunması halinde toplu iş sözleşmesi yapabilecek

-İşletmede birden çok sendikanın yüzde 40 veya fazla üyesi varsa, başvuru tarihinde en çok üyeye sahip sendika, toplu iş sözleşmesi yapacak

-İş kolunda en az yüzde 3 üye şartı; Ekonomik ve Sosyal Konsey'e üye  konfederasyonlara bağlı işçi sendikaları için Ocak 2013 istatistiğinin yayımı tarihinden 1 Temmuz 2016'ya kadar yüzde 1; 1 Temmuz 2018'e kadar ise yüzde 2 olarak uygulanacak

-15 Eylül 2012'ye kadar kurulmuş ve Ekonomik ve Sosyal Konsey'e  üye konfederasyonlara üye olmuş işçi sendikalarının, Ocak 2013 'e kadar yapacakları yetki tespit talepleri, iş yeri ve işletme çoğunluğuna göre bakanlıkça sonuçlandırılacak

-Kanunun yürürlük tarihinden öne başlamış toplu iş sözleşmesi görüşmeleri  ve toplu iş uyuşmazlıkları da eski kanuna göre sonuçlandırılacak

-Can ve mal kurtarma ile defin işlerinde, mezarlıklarda, petrokimya işlerinde, bankacılık hizmetlerinde, Milli Savunma Bakanlığı ile Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığınca doğrudan işletilen işyerlerinde, kamu kuruluşlarınca yürütülen itfaiye ve şehir içi toplu taşıma hizmetlerinde,hastanelerde grev ve lokavt yapılamayacak.

EmekDünyası.Net/Ajanslar