Burdur Gölü Kuruyor!

Burdur Gölü Kuruyor!

Burdur Gölü Türkiye’nin güneybatısında göller yöresi diye adlandırılan bölgede, etrafına kurulmuş Burdur şehriyle aynı adı taşıyan, Ramsar Sözleşmesi ile koruma altına alınmış bir göl. Burdur Göl’ü kapalı bir havzadır, suları denize ulaşmaz. Ne yazık ki Burdur Gölü 20 yıl içinde tümüyle kuruma tehlikesiyle karşı karşıya. Ve kurumakta olan bu gölde 200’ün üzerinde su kuşu türü barınıyor.

Göl 1987 itibaren toplam hacminin yarısını kaybetti ve hızla çekilmeye devam ediyor. Burdur Gölü onu besleyen akarsuların önünün tarımsal sulama için kesilmesi, yanlış ürün tercihi, vahşi sulama yöntemi ile aşırı su tüketimi, göl havzasında tarımsal amaçlı dip suyunun yanlış kullanımı ve iklimsel değişiklikten ötürü son 30 yıldır kuruyor.

Burdur Gölü Niye Kuruyor?

Burdur Gölü’nün potansiyel su tutma miktarı 7.5 milyar ton iken şu an bu miktar 3.5 milyar tona düşmüş durumda. Göl artık yalnızca yüzeyine düşen yağmur sularıyla besleniyor. Daha önce göle gelen, bugün tarımsal sulama için kullanılan suyun miktarı 190 milyon ton. Ancak bölgedeki tarlaların büyük kısmı salma sulama yöntemiyle sulanıyor. Bu başlı başına muazzam bir su kaybına yol açıyor.

Ayrıca bölgede ekimi tercih edilen tarım ürünlerinin büyük bir kısmı bölgeye uygun ürünler değil. Yöredeki büyük baş hayvancılık kaba yem üretimi için 1 büyük baş hayvan başına yıllık tüketimi 1000 tonu buluyor. Kaçak ve aşırı yeraltı suyu kullanımı ise Burdur Gölü’nün görünmeyen ancak en tehlikeli düşmanı. Burdur’da 7.000’den fazla kaçak artezyen kuyusu var. Artezyen kuyularında su saati olmadığı için ne kadar su kullanıldığına dair kesin bir veri yok. Bununla birlikte ortalama 10 artezyen kuyusu 1 küçük dere debisine yakın suyu yeraltından çekiyor. Burdur’daki kuyulardan çıkan su derinliği her sene 7-8 metre dibe doğru iniyor. İnsuyu Mağarası’ndaki susuzluğun sebebi de yer altı suyunun bu denli vahşi tüketilmesidir.

Konya Ovası’nda yanlış su politikalarından ötürü ekolojik kuraklık başladı. Konya Ovası’nda artık dip suyu yok, yapılan vahşi sulama yönteminden ötürü toprak kalitesi büyük zarar gördü.

Burdur Gölü Nasıl Kurtulur?

Eğer bölgede tarımsal sulamada damlama ve yağmurlama sistemlerine geçilebilirse yıllık su tasarrufu 75 ila 100 milyon tonu bulacak. Bu miktar gölün yıllık su açığı olan 60 milyon tonu karşıladığı gibi gitgide tüketilen dip suyunun da yeniden yükselmesini sağlayacaktır.

Damlama sulama toprağın ve suyun dostu bir yöntem. Vahşi sulamaya göre %75 su tasarrufu sağlıyor. Ayrıca toprak kalitesine zarar vermediği gibi ürün miktarının artmasına da katkı sağlıyor. Damlama sulama toprağın 80 cm derinine kadar sızmayı başarıyor.

Bölgedeki kaçak artezyen kuyuları kayıt altına alınmalı ve tüm artezyen kuyularına Antalya'da olduğu gibi sayaç takılmalıdır. Sayaç takımının ardından yeraltı suyu kullanım miktarına makul sınır getirilmelidir ve düzenli denetimi yapılmalıdır.

Burdur Isparta ile birlikte gülün anavatanı sayılır ancak bugün Burdur’da gül üretimi yok denecek kadar az. Burdur’da gülü yeniden gündeme getirmek için bir proje olanca gücüyle çaba sarf ediyor. Lisinia Proje son 10 yıldır kaybettiğimiz değerlerimize sahip çıkmanın, doğayla barışık bir yaşamın mümkün olduğunu göstermenin derdinde.

Ardından Ağlamamak İçin “Gül & Lavanta Projesi”

Lisinia’da proje kapsamında yetiştirilen gül ve lavanta su sıkıntısı çeken yörede yetiştirilmesi en uygun tarımsal ürünlerinin başında geliyor. Gül az su tüketen lavanta ise dikiminden sonra hiç sulama gerektirmeyen bitkiler. Ayrıca gül ve lavanta yan yana ekildiklerinde lavanta güllere zararlı böceklerinde gelmesini engelliyor ve bu üretimde hiç bir zirai ilaçlamaya gerek kalmıyor. Eğer yöredeki çiftçilerin gül ve lavanta ekimine teşvikleri sağlanabilirse ve bunun için bir kaynak sağlanırsa bölgede tarım için tüketilen su miktarında %70’lere varan tasarruf sağlanabilecek.