Fındık ihracatının yarısı yabancıların kontrolünde

Fındık ihracatının yarısı yabancıların kontrolünde

Türkiye’nin en büyük fındık ihracatçısı Oltan Gıda’nın ,İtalyan Ferrero’ya satılması ile fındıkta dengeler değişti. Türkiye’nin 1.7 milyar dolarlık fındık ihracatının yaklaşık yarısı yabancı şirketlerin kontrolüne geçti.

Ortaklık ve satın almalar artacak

Dünyanın en büyük 4.çikolata üreticisi olan Ferrero’nun Oltan Gıda’yı alması ile rakiplerine karşı büyük bir avantaj elde etti. Türkiye’ye yatırım yaparak pazarda etkili olmaya başlayan Ferrero’nun bu yatırımına karşılık diğer çikolata üreticilerininde Türkiye’de ortaklık arayışına veya şirket alımlarına yönelmesi bekleniyor.

Fındık politikasını kim belirleyecek?

Dünya fındık üretiminin ve ihracatının yüzde 75′ini gerçekleştiren Türkiye, bugüne kadar fındık fiyatının belirlenmesinde etkisiz kalırken, piyasanın büyük ölçüde yabancı şirketlerin kontrolüne geçmesi ile etkinliğini daha da yitirecek. Fındık politikasını büyük ölçüde yabancı şirketler belirleyecek.

Türkiye, üretimde ve ihracatta en güçlü olduğu tarım ürünü fındıkta piyasayı yabancılara bırakıyor. Dünyanın en büyük 4 çikolata üreticisinden biri olan İtalyan Ferrero’nun dünyanın en büyük fındık ihracatçısı ve 12 yıldır ihracat şampiyonu olan Oltan Gıda’yı satın alması fındık piyasasında dengeleri değiştirdi. Bu satışla Türkiye’nin yıllık 1.7 milyar dolarlık fındık ihracatının yaklaşık yarısı yabancı sermeyeli şirketlerin kontrolüne geçti. Önümüzdeki dönemde yabancı sermayenin fındık sektörüne ilgisinin artması ve yeni satın almaların veya ortaklıkların yaşanması sürpriz olmayacak.

Yıllarca “fındık Türkiye’de üretiliyor borsası Hamburg’da” sözü bir anlamda gerçek oldu. Dünya fındığının yüzde 75′ini üreten Türkiye, fiyatı belirleme ve piyasayı düzenleme gücünü büyük ölçüde yitiriyor. Böylece Türkiye’de üretilen fındığın fiyatında,ihracatında yabancı sermeyeli şirketlerin etkisi artacak.

İhracatın yarısı yabancıların kontrolünde

DÜNYA’nın Karadeniz Fındık ve Mamulleri İhracatçıları Birliği ile İstanbul Fındık ve Mamulleri İhracatçıları Birliği’nin 2013 yılı verilerinden derlediği bilgilere göre fındık ihracatının yarısı yabancı şirketlerin kontrolünde olacak. Oltan Gıda’nın satışı ile en fazla ihracat yapan ilk iki firma yabancı sermeyeli oldu.. İtalyan Ferrero tarafından satın alınan Oltan Gıda 2013 yılında 67 bin 892 ton fındık ihraç ederken 496 milyon 159 bin dolar gelir sağladı. Oltan Gıda, 12 yıldan beri Türkiye’nin aynı zamanda dünyanın en büyük fındık ihracatçısı konumunda. 1984 yılından bu yana faaliyet gösteren Oltan Gıda bundan sonra İtalyan Ferrero sahipliğinde faaliyetlerini sürdürecek.

Progıda Singapur Olam Grubu’na satılmıştı

Türkiye’nin en çok ihracat yapan ikinci firması Progıda ise Türk Alman ortaklığı ile 1988 yılında kuruldu. Uzun yıllar İstanbul Fındık ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanlığı yapan Ufuk Özongun ile Alman Pisani Rickertsen ortaklığıyla kurulan Progıda, 2011 yılında Singapur merkezli Olam Grubu’na satıldı. Progıda’nın Türkiye’de fındık ihracatı yapan iki şirketi var. Pro Gıda Tarım 2013 yılında 16 bin 937 ton fındık ihracatı yaparak 117 milyon 384 bin dolar gelir elde etti. Progıda Pazarlama şirketi ise aynı dönemde 13 bin 369 ton fındık ihracatı ile 78 milyon dolar gelir sağladı. Singapur sermayeli Progıda’nın toplam ihracatı 30 bin 276 ton fındık ihracatı karşılığı 185 milyon dolar.

Stelliferi ilk 10′da

Bir başka yabancı sermayeli İtalyan Stelliferi Fındık Gıda Sanayi A.Ş. ise 2013 yılında 11 bin 141 ton fındık ve 68 milyon 464 bin dolar değerinde ihracat yaptı. İtalyan Ferrero tarafından daha önce satın alındığı ifade edilen Stelliferi’de en çok fındık ihraç eden ilk 10 firma arasında. Yabancı sermayeli Noor Fındık ise yabancı sermayeli firmalar arasında en az ihracat yapan firma. Sosyal sorumluluk projeleri, sözleşmeli üretim ve kaliteli fındık projeleri ile piyasada yer almaya çalışan Noor Fındık’ın 2013 fındık ihracatı 1264 ton ve 7 milyon 200 bin dolar değerinde.

Yerli sermayenin en büyüğü Balsu

Fındık ihracatında yerli sermayeli en büyük fındık ihracatçısı ise bir dönem Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın özel danışmanı olan Cüneyd Zapsu’nun da ortağı olduğu Balsu Gıda sanayi ve Ticaret A.Ş oldu. Balsu, 2013′te 16 bin 909 ton fındık ihracatı gerçekleştirdi. Bu ihracat karşılığında 110 milyon 142 bin dolar döviz sağladı. Balsu’nun yanı sıra yerli sermayeli olarak Durak Fındık,Yavuz Gıda,Özgün Gıda,Poyraz Karlıbel,Sabırlar Fındık,Gürsoy en çok ihracat yapan firmaların başında geliyor.

İhracatçılar gelişmeleri yakından izliyor

DÜNYA’nın Oltan Gıda’nın Ferrero’ya satışı ile ilgili gündem yaratan haberi bir çok gazete ve televizyonun internet sayfasında ilk haber olarak yayınlandı. Fındık ihracatçıları da DÜNYA’ nın haberini konuştu. Bazı ihracatçılar satışın sürpriz olmadığını belirtti. Bugün yapılması beklenen İstanbul ve Karadeniz Fındık İhracatçıları Birliği’nin rekolte tahminine ilişkin toplantısında da bu satışın ele alınması bekleniyor.

İstanbul Fındık ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Ali Haydar Gören, Ferrero’nun çok uzun yıllardan beri Türkiye’den fındık alan, Türkiye’ye yatırım yapan bir grup olduğunu belirterek DÜNYA’ya şu bilgileri verdi: “Türkiye uzun yıllar fındıkta arz fazlası sorunu yaşarken Fındık Tanıtım Grubu olarak yaptığımız çalışmalar, yeni pazarlar ve iklim koşullarının da etkisiyle artık ürettiğimiz fındık bize yetmemeye başladı.İç fındık ihracatımız 300 bin tona ulaştı. Türkiye’de üretilecek 750 bin ton kabuklu fındık artık sorunsuz olarak pazarlanabilir. Bu çerçevede yıllardır Türkiye’de olan Ferrero’nun sektöre girmesi ülkemize olan güveni, sektörün gücünü gösteriyor.Türkiye fındığının yüzde 40′ını alan Ferrero’nun daha güçlü bir biçimde yer alması sektörün yararınadır. Bir kartelleşme, tröstleşme hareketi olacağını düşünmüyoruz. ”

Ortaklık ve satın almalar artacak

Dünyanın en büyük 4.çikolata üreticisi olan Ferrero’nun Oltan Gıda’yı alması ile rakiplerine karşı büyük bir avantaj elde etti. Türkiye’ye yatırım yaparak pazarda etkili olmaya başlayan Ferrero’nun bu yatırımına karşılık diğer çikolata üreticilerinin de Türkiye’de ortaklık arayışına veya şirket alımlarına yönelmesi bekleniyor.

“Satışın fındık fiyatıyla ilgisi yok” açıklaması

İlk kez DÜNYA’nın duyurduğu Oltan Gıda’nın Ferrero’ya satışı haberi ile ilgili firma yetkililerinden dolaylı yollardan açıklama geldi. Satışı doğrulayan Oltan Gıda yetkilileri bu yıl don felaketi ile yaşanan fındık fiyatındaki yükselmeden olumsuz etkilenmediklerini ve taahhütlerini yerine getirmeme gibi bir durumun söz konusu olmadığını, satışın da bundan kaynaklanmadığını açıkladı. Oltan Gıda Yetkilileri, şirketin kurulduğu günden beri zarar etmediğini ve her dönem taahhütlerini yerine getirdiğini bildirdi.

Fındık ihracatında ilk 10

Firma Adı İhracat miktar(ton) İhracat Değer(bin dolar)

Oltan Gıda 67.892 496.159

 Progıda Tarım 16.937 117.384

 Balsu Gıda 16.909 110.142

 Durak Fındık 13.819 106.614

 Yavuz Gıda 14.139 98.752

 Özgün Gıda 12.912 89.214

 Poyraz Karlıbel* — 87.265

 Progıda Pazarlama 13.369 78.097

 Stelliferi 11.141 68.464

 Sabırlar Fındık 9.587 60.335

 * açıklanmasını istemiyor

Karadeniz ve İstanbul Fındık ve Mamulleri İhracatçılar Birliği

Haber : Ali Ekber YILDIRIM -İZMİR